Jeśli Twojemu partnerowi/partnerce pogorszył się nastrój, czynności, które wcześniej sprawiały przyjemność, przestały cieszyć, pojawiła się wzmożona senność, ciągły smutek, obniżona samoocena, zmęczenie czy obniżenie koncentracji – przeczytaj ten artykuł – może okazać się, że Twój ukochany/ukochana choruje na depresję.
Depresja jest jedną z najczęstszych chorób XXI wieku, która w najgorszym przypadku prowadzi do samobójstwa. W dzisiejszych czasach nadużywane są wyrażenia takie jak „depresyjny nastrój”, „depresyjne wnętrze”, „depresyjny film”, które mają być synonimem słowa smutny, ponury, przygnębiający. Przez to depresja często jest bagatelizowana przez społeczeństwo, przyjaciół, rodzinę osób cierpiących na to zaburzenie, ponieważ myli się ją ze zwykłym obniżeniem nastroju, chwilowym smutkiem, czy zmęczeniem, nie postrzegając jej jako choroby, a jako wymówkę, czy zwykłe narzekanie.
Należy jednak pamiętać, że depresja nie jest zwykłym obniżeniem nastroju. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO, 2012) cierpi na nią nawet 350 milionów osób na całym świecie. Przeprowadzone w 17 krajach badania, przez World Mental Health Survey pokazały, że jedna na dwadzieścia osób zgłaszała w poprzednim roku epizod depresji. W najgorszym przypadku, depresja może się zakończyć śmiercią – ponad 800 000 osób rocznie popełnia przez nią samobójstwo. Dlaczego tak się dzieje? Co jest przyczyną depresji? Jakie są jej skutki? Jak czuje, zachowuje się i co myśli osoba chora na depresję? I wreszcie – co zrobić, jak postępować wobec osoby chorej na depresję? Na te wszystkie pytania znajdziesz odpowiedź poniżej.
Objawy depresji
Poniżej przedstawione zostaną objawy depresji. Nie należy jednak samemu diagnozować partnera, jeśli zobaczysz poniższe objawy, warto pomyśleć o diagnozie u specjalisty i podjęciu leczenia.
W Polsce klasyfikujemy choroby według ICD-10 (Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych). Aby stwierdzić występowanie epizodu depresyjnego, muszą występować przez co najmniej dwa tygodnie przynajmniej dwa z trzech poniższych objawów:
- obniżenie nastroju,
- utrata zainteresowań i zdolności do radowania się,
- zmniejszenie energii prowadzące do wzmożonej męczliwości i zmniejszenia aktywności,
oraz dwa lub więcej spośród następujących objawów:
- osłabienie koncentracji i uwagi,
- niska samoocena i mała wiara w siebie,
- poczucie winy i małej wartości,
- pesymistyczne, czarne widzenie przyszłości,
- myśli i czyny samobójcze,
- zaburzenia snu,
- zmniejszony apetyt (za: Pużyński, Wciórka, 2007).
Jeśli Twój partner/partnerka choruje na depresję, może swoimi objawami irytować swojego partnera, wywoływać w nim zniecierpliwienie, zdziwienie, czy zniechęcenie. Jednak należy pamiętać, że to objawy choroby, a nie intencjonalne zachowania.
Depresja – Obraz choroby
Depresja objawiać się może na czterech poziomach: poprzez myśli, emocje, fizjologię i zachowania (Beck, 2010). Te często tworzą tak zwane błędne koła, które wzmacniają się nawzajem, powodując, że objawy są uciążliwe i ciężko się ich pozbyć.
Jak wygląda takie błędne koło?
[opracowanie własne]
Takich błędnych kół może być mnóstwo, a objawy na poziomie myśli, emocji, fizjologii i zachowania nasilają się i wzmacniają pozostając we wspólnej zależności.
Przyjrzyjmy się najpierw emocjom jakie mogą towarzyszyć twojemu partnerowi chorującemu na depresję. Może to być:
- Smutek i rozpacz
- Rozdrażnienie
- Przygnębienie
- Zdenerwowanie, poirytowanie
- Apatia
- Poczucie winy
- Brak odczuwania przyjemności (anhedonia)
Natomiast na poziomie myśli, podstawą są podkreślane przez Arona Becka (Beck, 2010) negatywne myśli o sobie, przyszłości i świecie/otoczeniu. Ponadto możliwe są:
- Krytycyzm i surowa ocena własnych czynów i cech
- Niska samoocena
- Poczucie beznadziei
- Obniżenie umiejętności rozwiązywania problemów czy podejmowania decyzji
- Obniżenie koncentracji
- Braki w pamięci – tu jednak jest wyjątek – pamięć działa dobrze, jeśli chodzi o treści, wspomnienia, wydarzenia negatywne (Watts, 1985)
Jeśli chodzi o zachowanie, osoby takie często:
- Wycofują się z aktywności społecznej
- Przestają podejmować czynności, które wcześniej sprawiały przyjemność
- Często pozostają w łóżku, nie mają ochoty niego wstawać
- Brakuje im motywacji i chęci do działania
Ostatnim ważnym obszarem w jakim można zaobserwować objawy depresji to obszar fizjologii/somatyki. Twój partner może:
- Mieć zwiększony lub zmniejszony apetyt, a co za tym idzie zwiększoną lub zmniejszoną masę ciała
- Mieć problemy ze snem
- Mieć obniżony poziom energii
- Mieć obniżone libido (Obniżony poziom energii odnotowany u 93% pacjentów w badaniu Buchwald i Rudick-Davis, ZA: Hammen, 2006)
- Zanik popędu seksualnego
Gdy zauważysz u swojego partnera takie objawy – nie zwlekaj, powiedz mu o swoich obawach, wspieraj w podjęciu decyzji o leczeniu, przekonaj go do niej.
Jakie depresja niesie zagrożenia dla związku?
Częstym problemem jest to, że bliscy nie traktują cierpiącego na depresję, jako osoby chorej. To może rodzić poczucie nierozumienia zarówno z jednej jak i z drugiej strony. Przede wszystkim, gdy podejrzewasz, że twój partner ma objawy depresji – powiedz jej o tym i przekonaj do wizyty u specjalisty – psychiatry bądź psychoterapeuty.
Możliwe, że czujesz w stosunku do swojego partnera złość, zniecierpliwienie, zagubienie, poczucie osamotnienia i opuszczenia przez drugą połówkę, gdy ta jest zmęczona, ma obniżony nastrój, nie odczuwa przyjemności, często nie ma ochoty wychodzić z łózka. Z drugiej strony osoba chora również czuje się źle – może mieć poczucie niezasługiwania na miłość, niezrozumienia, wyrzuty sumienia, odczuwać irytacje.
Gdy jedna osoba w związku choruje na depresję, mogą się zdarzać między dwoma osobami napięcia czy konflikty, jednak to nie oznacza, że czeka was kryzys, czy jest to realne zagrożenie dla związku. Jak w każdej chorobie – należy pojąć kroki do wyleczenia, okazać cierpliwość i zrozumienie.
Jak postępować?
Przede wszystkim porozmawiaj ze swoim partnerem i przekonaj go by zwrócił się do specjalisty. Jeśli to nie podziała – sam/a możesz powiadomić swojego lekarza rodzinnego, psychiatrę bądź psychoterapeutę – oni udzielą Ci szczegółowych wskazówek.
Leczenie jest ważne, ponieważ depresja jest chorobą nawracającą – badania pokazują, że w depresji występuje tendencja do przewlekłości choroby. Badania mówią, że (za: Hammen, 2006):
- U 431 chorych, których obserwowano przez 12 lat zaobserwowano, wysoki odsetek chorych miało objawy subdepresyjne (Judd i inn., 1998)
- Zaburzenia te mogą być nawracające a nawet przewlekłe, Może to być 27-30% osób, które po roku nadal są w depresji (Coryell i inn., 1994)
Leczenie depresji skutecznie przeciwdziała nawrotom – więcej o leczeniu znajdziesz poniżej. Pamiętaj, by nie działać w tajemnicy – najpierw opowiedz o swoich obawach, pokaż odpowiednie artykuły, takie jak ten, wskazujące objawy tej choroby.
Pamiętaj również, że osoba może zaprzeczać swojej chorobie. Niestety w naszym społeczeństwie jest jeszcze wiele stereotypów na temat zaburzeń psychicznych czy wizyt u psychoterapeuty i psychiatry, Osoby chore w obawie przed etykietą, mogą unikać diagnozy. Ważne, by wtedy miały obok siebie kogoś bliskiego – kto da wsparcie, wykaże zrozumienie i przekona do wizyty.
Unikaj rad typu „weź się w garść”, „wymyślasz”, „wyjdź do ludzi to Ci przejdzie”, „inni mają gorzej”, „rozerwij się” itd. Nastaw się, że objawy depresji nie są tożsame z intencjami Twojego partnera. Tak jak przy grypie – osobę boli gardło i ma gorączkę, wbrew jej woli; nie wynika to z braku chęci bycia zdrowym i silnym czy zdrowym. Tak samo w depresji – zmęczenie, apatia, obniżony nastrój, senność – to objaw, a nie wynik złej woli.
Konsekwencją depresji mogą być myśli samobójcze i chęć odebrania sobie życia – nie wyśmiewaj wtedy swojego partnera, nie bagatelizuj tego co mówi. Mitem jest, że osoby, które mówią o zamiarze popełniania samobójstwa tego nie robią. Tak naprawdę większość ludzi, którzy chcą odebrać sobie życie wcześniej informują o tym – na różne sposoby – swoich bliskich. Wysłuchaj uważnie swojego bliskiego i w razie potrzeby skontaktuj się z lekarzem.
Każda choroba w związku rzutuje zarówno na jedną jak i drugą osobę – pamiętaj więc by myśleć o sobie. Możesz również mieć potrzebę porozmawiania ze specjalistą – o sobie, swoich emocjach, zmęczeniu czy zniecierpliwieniu.
Jak wygląda leczenie depresji?
Wszystko zależy od indywidualnych potrzeb, sytuacji i obrazu choroby. Jednak ogólnie najskuteczniejszym leczeniem będzie psychoterapia połączona z farmakoterapią.
W niektórych przypadkach – gdzie depresja jest w stopniu lekkim, można zastosować samą psychoterapię, jednak nie należy o tym decydować samemu, a dopiero po konsultacji ze specjalistami.
Efektywną terapią leczenia depresji będzie terapia poznawczo behawioralna, która pokaże dysfunkcjonalne przekonania, obniży natężenie negatywnych myśli, wywołujące obniżenie nastroju.
Ciekawostki
Od 23 lutego 2004 roku jest obchodzony Ogólnopolski Dzień Walki z Depresją.
Najczęstsze przyczyny niepełnosprawności wg. WHO (2004):
Problemy ze słuchem,
Problemy z widzeniem
Depresja
Według WHO (2004) na depresję choruje ponad 350 milionów osób na całym świecie.
Autor: Małgorzata Borczyk
Literatura polecana i cytowana:
- Beck Judith, (2005) „Terapia poznawcza. Podstawy i zagadnienia szczegółowe”, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
- Burns, D. (2010). Radość życia czyli jak zwyciężyć depresję. Terapia zaburzeń nastroju. Poznań: Wyd. Zysk i S-ka
- Hammen, C. (2006) . Depresja – modele kliniczne i techniki terapeutyczne. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo
- Padesky, Ch. A., Greenberger, D. (2004). Umysł ponad nastrojem. Zmień nastrój poprzez zmianę sposobu myślenia. Kraków: WUJ
- Pużyński S., Wciórka J (2007). Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10. Opisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne. Kraków: UWM „Vesalius”, s. 107–116.
- Watts F. and Sharrock R. (1985). Description and measurement of concentration problems in depressed patients. Psychological Medicine, 15, s. 317-326.
- World Health Organization The global burden of disease: 2004 update. 2004. http://www.who.int/entity/healthinfo/global_burden_disease/GBD_report_2004update_full.pdf. dostęp online: 22.10.2015
- World Health Organization, World suicide prevention day 2012. http://www.who.int/mediacentre/events/annual/world_suicide_prevention_day/en/ dostęp online: 22.10.2015
A co w sytuacji gdy partner jest psychicznie wykończony „ratowaniem” drugiej strony i uświadamia sobie, że w związku trzyma go jedynie skłonność do zbawiania świata kosztem własnego szczęścia? Chcę odejść,ale zżera mnie poczucie winy- internet aż kipi od wskazówek i sugestii, by „nie zostawiać partnera w potrzebie”, więc sama myśl, by odejść napawa mnie wielkim poczuciem winy. Niebawem zaczynam terapię,ale boję się co mogę na niej uslyszeć. Że mam zostać? Że nie wszystko jeszcze stracone, choć jestem na granicy wytrzymałości…?
Już nie wiem czy jestem w depresji ja, czy mój mąż? On ma to gdzieś, że ja nic nie mówię, więcej śpię, w domu mniej się dzieje niż dotychczas. Czekam na przebudzenie, bo cały 20 letni związek to ja pierwsza podejmowałam rozmowę. Walczę, choć cierpię po stracie mojej ciężko chorej mamy i upijającego się ojca. W domu po pracy nikt na mnie nie czeka. A na pewno na to, co mam do powiedzenia. Aga
Osoby w depresji mogą nie podejmować rozmów z różnych przyczyn. M.in. mają poczucie bezsensu, nie mają siły podjąć rozmowę, nie mają ochoty na kontakt. Jednak z tego co Pani pisze, skoro mąż nie podejmował pierwszy rozmów, warto się zastanowić, czy potrafi to robić, czego się obawia, jakie są przyczyny, że nie podejmuje pierwszy rozmowy?
Ważnym elementem jest wspólne komunikowanie oczekiwań – czego oczekuje Pani od męża, gdy przychodzi Pani do domu, a czego oczekuje mąż?
Komunikat powinien być wolny od oskarżeń i zdań typu „denerwujesz mnie”, „przez ciebie czuję się fatalnie”; warto zamienić takie zdania na komunikat typu „jestem zdenerwowana”, „czuję się fatalnie” itd. Czyli mówić o swoich uczuciach, bez atakowania drugiej osoby; zwiększy się wtedy prawdopodobieństwo, że odbiorca komunikatu będzie chciał nas posłuchać, przyjąć nasze argumenty.
Wspierać wspierać, najgorsze że taki partner tez potrzebuje wsparcia, a nie może go otrzymać bo np. mąż ma depresje…
Ma Pani racje. Obniżenie jakości życia, przeżywanie negatywnych emocji, poczucie beznadziei może odczuwać nie tylko osoba chorująca na depresję, ale również jej otoczenie – partner, dzieci, rodzice, przyjaciele.
Gdy współmałżonek choruje na depresję, warto zgłębić wiedzę na temat tej choroby, dowiedzieć się jak się zachowywać, co mówić, czego nie, jak wygląda proces leczenia. Gdy bardziej zrozumie się istotę choroby, łatwiej będzie ją przejść z partnerem.
Warto również zadbać o siebie, już nie w kontekście małżeństwa – spotkać się z przyjacielem, pójść na spacer, do kosmetyczki, na siłownie itd. Stworzyć sobie plan przyjemności, mieć plan na spędzenie czasu tylko dla siebie (choćby 10-20 min), wykonywać czynności, które obniżą nam stres, zmniejszą odczuwanie negatywnych emocji, przywrócą pewną równowagę.
Depresja z całą pewnością dotyka obie osoby w małżeństwie, wymaga ona wysiłku, zarówno od jednej jak i drugiej strony. To może złościć i frustrować, warto jednak pamiętać, że w większości przypadków interwencje psychoterapeutyczne i farmakologiczne pomagają.